زیور‌های سر و پیشانی؛ پشتوانه اقتصادی زنان قدیم کُردستانی!
جافی، کولنجه، شال، کلاو و کلاکه اجزای اصلی لباس زنان کُرد را تشکیل می‌دهد. کلاکه، روسری یا دستاری است که به جای کلاه مورد استفاده زن‌هاست. کلاکه دارای رشته‌های بلند سیاه‌وسفید ابریشمی است که روی آن را زردوزی می‌کنند. لباس‌های کردی از آن دسته لباس‌هایی هستند که هنوز رونق سابق خود را دارند؛ هرچند در مواردی دچار تغییراتی شده‌اند.
زیورآلات سنتی استان کردستان، یکی از زیباترین و زیبنده‌ترین ویژگی اقوام ایرانی و نشانهای از سنن و فرهنگ قوم بااصالت کرد است. اقوام کرد از دیرباز، طلا و نقره را به هزار نقش و نگار زیبا، رنگ و جلا می‌دادند. فیروزه را به نشانه ی آبی آرام آسمان می‌آراستند و عقیق را به نشانِ گرمی مهر و عطوفت گرم مردمان خطه‌ی خویش می‌نگاشتند و هنری نو میآفریدند.
زیورآلات زنان کرد، هنری ارزش‌مند است که نمودی از زیباییهای طبیعت است و نمادی از هنر سنتی در این قوم است. برخی از زیورآلات در حکم عصاره ای برای شروع آن چه که در آینده رخ خواهد داد، تلقی می‌شوند و زنان کُرد هنوز هم از لحاظ اعتقادی وابستگی زیادی به آن دارند. از لباس‌های زربافت و منجوق دوزی شده تا گردن آویز، دست بند، گوشواره و کمربند‌هایی با سگک‌های نقره‌ای که روی آن‌ها نقوش گل و گیاه به سبک عثمانی، چکش کاری و برجسته کاری می‌شد. از سکه‌های گل دوزی شده بر روی تن پوش زنانه، تا تلألو درخشان پولک‌ها و مروارید‌های سفیدفام بر روی سرپوش زنانه.
محصولات پیشنهادی:
تمامی این‌ها نشانی از هنر والای زنان کرد در زیبایی و تنوع در زیورآلات این قوم هنردوست است. در این میان نمی توان از ظرافت و پرکاری ملیله کاران این دیار نیز غافل بود، چراکه زیورآلات سنتی استان کردستان، بیش‌تر به واسطه طراحی‌های هنرمندانه و استادانه‌ی هنرمندانش است که شهره خاص و عام شده است. زیورآلاتی که در فرم و شکل ظاهری بسیار خاص و چشم نواز بوده و بانوان کرد را به استفاده ماهرانه از آن سوق داده است.
استادکاران جواهرساز سنتی زیورآلات را زمزمه‌ی مقدس آسمان و زمین می دانند و بسا خود نیز شنواترین گوش این زمزمه ها هستند.
در گذشته، زیورآلات زنان به جز جنبه زیبایی، در پس‌انداز خانواده نیز نقش داشته و به عنوان پشتوانه اقتصادی به حساب می‌آمده است. چنان که به قول زنان روستایی این منطقه، در مواقعی که محصول خانواده خوب نبود، با فروش سکه‌های نقره دوخته شده بر روی کلاهها، مایحتاج خانواده را خریداری کرده و دچار تنگ دستی نمی‌شدند. از طرفی باور‌ها و دانستههای عامیانه در فرهنگهای مختلف نیز، تأثیر خود را بر پوشاک میگذارند.
مثلاً آویختن گردن بندی از مهره شه‌وه به گردن که از ورود «آل یا بختک» به داخل خانه جلوگیری می‌کند. یا با وصل کردن مهره های سیاه رنگ به نقیم در زیور کنار سر و هم چنین با وصل کردن گردن بند‌هایی از گیاه سمل به گردن، باعث دفع چشم زخم می‌شدند.
هم چنین پوشاک عروس، نماد‌ها و نشانه هایی از دوران باستان را در خود دارد و زنان با اصرار خود در پوشیدن این لباس، انتقال دهنده‌ی این فرهنگ هستند. استفاده از تور قرمزرنگ بر روی سر عروس، یادگاری از دوران حجاب است که در روزگاران باستان متداول بوده است. نماد پوشاندن سر از سوی عروسان شرق باستان، به عقیده بعضی‌ها نشانه‌ی اطاعت آنان از همسران‌شان بوده است.
محصولات پیشنهادی:
پوشاک قوم کرد نیز در نوع خود بی‌نظیر بوده و با صدای نوازشگر پولک‌ها و سکه‌ها و منجوق‌های رنگارنگ، با مردم دیگر نقاط جهان سخن از هویت قومی و ملی خویش می گوید، جلوه نمایی می‌کند و حرفی از جنس طلا و نقره می‌زند. حرفی از اصالت و ماندگاری که باید در گوش دیگر مردم جهان نیز طنین انداز شده و تا ابد رنگ و جلا داشته باشد.
گفتنی است؛ قدیمی‌ترین نمونه زیورآلات سنتی که تاکنون کشف شده گردنبند مخصوص زیویه سقز است که هم‌اکنون در موزه تهران نگهداری می‌شود و این گردنبند مربوط به پادشاهی ماد‌ها بوده است.
منبع: آفتاب دل
محصولات پیشنهادی:
